Αθανάσιος Κωνσταντέλιας
MD MPH  
Νευροχειρουργός

Τα σβαννώματα είναι όγκοι της νευρικής θήκης ή όγκοι που προέρχονται από τον ιστό που περιβάλλει τις νευρικές ίνες και λειτουργεί ως περίβλημα. 

Τα σβαννώματα προκύπτουν από τα κύτταρα Schwann. Τα κύτταρα αυτά παράγουν ένα μονωτικό περίβλημα που περιβάλλει τις νευρικές ίνες. Τα κύτταρα Schwann κατασκευάζουν το νευρικό περίβλημα από μυελίνη, μια ουσία που παράγουν για το σκοπό αυτό. Τα κύτταρα Schwann δεν υπάρχουν στον νωτιαίο μυελό. Παράγουν το περίβλημα μυελίνης μόνο για νεύρα εκτός του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, που ονομάζονται περιφερικά νεύρα.

Τα σβαννώματα της σπονδυλικής στήλης, συνεπώς δε δημιουργούνται στον ίδιο τον νωτιαίο μυελό αφού δεν υπάρχουν κύτταρα Schwann εκεί. Αντίθετα, τα σβαννώματα δημιουργούνται στις ρίζες των νωτιαίων νεύρων. Αυτά είναι τα νεύρα που διακλαδίζονται από τον νωτιαίο μυελό για να τον συνδέσουν με το υπόλοιπο σώμα.

Τα σβαννώματα της σπονδυλικής στήλης ταξινομούνται σε τέσσερις τύπους ανάλογα με το μέγεθος, τη θέση και τη σχέση τους με τη σκληρά μήνιγγα (μια λεπτή μεμβράνη που περικλείει τον νωτιαίο μυελό, τμήματα των νωτιαίων νεύρων και το εγκεφαλονωτιαίο υγρό εντός του νωτιαίου σωλήνα).

• Τύπος Ι: βρίσκεται εξ ολοκλήρου εντός της σκληράς μήνιγγας. Τα περισσότερα σβαννώματα της σπονδυλικής στήλης είναι τύπου Ι.

• Τύπος ΙΙ: ο όγκος αυτός ξεκίνησε ως όγκος τύπου Ι, αναπτυσσόμενος εντός της σκληράς μήνιγγας. Στη συνέχεια, ο όγκος ακολούθησε την πορεία του νωτιαίου νεύρου και εξήλθε από τον νωτιαίο σωλήνα μέσω του νευρικού τρήματος, του καναλιού μέσω του οποίου τα νεύρα εξέρχονται από τη σπονδυλική στήλη και ταξιδεύουν προς το σώμα. Οι όγκοι τύπου ΙΙ, επομένως, έχουν δύο ξεχωριστές συνιστώσες όγκου, μία εντός και μία εκτός του. Στη συνέχεια, ο όγκος ακολούθησε την πορεία του νωτιαίου νεύρου και εξήλθε από τον νωτιαίο σωλήνα μέσω του νευρικού τρήματος, του διαύλου μέσω του οποίου τα νεύρα εξέρχονται από τη σπονδυλική στήλη και ταξιδεύουν προς το σώμα. Οι όγκοι τύπου ΙΙ, επομένως, έχουν δύο ξεχωριστά συστατικά όγκου, ένα εντός και ένα εκτός του σπονδυλικού σωλήνα, που συνδέονται μέσω του στενού ανοίγματος του τρήματος. Αυτοί αναφέρονται ως όγκοι σε σχήμα αλτήρα.

• Τύπος ΙΙΙ: βρίσκονται εξ ολοκλήρου εκτός του σπονδυλικού σωλήνα. Αυτοί ονομάζονται επίσης όγκοι των παρασπονδυλικών νευρικών θηκών.

• Τύπος IV: ο όγκος αυτός ξεκίνησε ως όγκος τύπου III, αναπτυσσόμενος εκτός του σπονδυλικού σωλήνα. Ακολούθησε την πορεία του σπονδυλικού νεύρου και στη συνέχεια εισήλθε στον σπονδυλικό σωλήνα. Όπως και οι όγκοι τύπου ΙΙ, οι όγκοι τύπου IV έχουν σχήμα αλτήρα.

​

Τα σβαννώματα είναι συνήθως αργά αναπτυσσόμενα και συνήθως καλοήθη, δηλαδή, συνήθως δεν είναι κακοήθεις όγκοι και δεν εξαπλώνονται. Τα κακοήθη (καρκινικά) σβαννώματα είναι πολύ σπάνια.

​

Τα σβαννώματα ονομάζονται επίσης και νευρινώματα.

​

Συμπτώματα

​

Τα μικρά σβαννώματα συχνά δεν προκαλούν συμπτώματα. Όταν υπάρχουν, τα συμπτώματα των μικρών σβαννωμάτων αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν διαλείποντα πόνο στην περιοχή που τροφοδοτείται από το νεύρο από το οποίο προέρχεται ο όγκος.

 

Συνηθέστερα, τα συμπτώματα δεν αρχίζουν μέχρι το μέγεθος του όγκου να ασκήσει πίεση στα κοντινά νεύρα ή στον νωτιαίο μυελό. Αυτή η πίεση μπορεί να προκαλέσει πόνο, μούδιασμα ή αδυναμία στα προσβεβλημένα άκρα, δυσκολία στην ισορροπία ή έλλειψη συντονισμού στα άνω άκρα. 

​

​

Διάγνωση

Οι απεικονιστικές μελέτες συνήθως παρέχουν τη διάγνωση των σβαννωμάτων της σπονδυλικής στήλης. Οι μαγνητικές τομογραφίες (MRI), για παράδειγμα, χρησιμοποιούν μαγνήτες, ραδιοκύματα και τεχνολογία υπολογιστών για την παραγωγή εικόνων των οργάνων και των ιστών όπως ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός. Οι μαγνητικές τομογραφίες μπορούν να εντοπίσουν σβαννώματα της σπονδυλικής στήλης μεγέθους μερικών χιλιοστών.

Οι μαγνητικές τομογραφίες πραγματοποιούνται μερικές φορές με τη χρήση σκιαγραφικού παράγοντα, ένα υλικό όπως μια χρωστική που κάνει ορισμένους όγκους να σκιαγαφούνται έντονα. Ο παράγοντας ενίσχυσης της αντίθεσης χορηγείται ενδοφλεβίως (μέσω ενδοφλέβιας ένεσης) πριν από τη διενέργεια της μαγνητικής τομογραφίας. Τα περισσότερα σβαννώματα ενισχύονται με τη χορήγηση σκιαγραφικού. Άλλοι όγκοι, όπως τα μηνιγγιώματα και τα μυξοθηλώδη επενδυμώματα, μπορεί να έχουν παρόμοια εμφάνιση με το σβάννωμα στην απεικόνιση με μαγνητική τομογραφία.

​

Παράγοντες κινδύνου

​

Κληρονομικές καταστάσεις που όπως η νευροϊνωμάτωση ΙΙ (NF2) και σβαννωμάτωση μπορούν να προκαλέσουν σβαννώματα.

​

Οι ασθενείς χωρίς NF2 ή σβαννωμάτωση λέγεται ότι έχουν "σποραδικά" σβαννώματα, και αυτά εμφανίζονται χωρίς γνωστούς παράγοντες κινδύνου. Άνδρες και γυναίκες προσβάλλονται εξίσου. Τα περισσότερα εμφανίζονται στις μεσαίες δεκαετίες της ζωής, αν και περιστασιακά μπορεί να εμφανιστούν σε παιδιά και σε ηλικιωμένους ασθενείς. Οι σποραδικοί όγκοι της νευρικής θήκης είναι συνήθως μονήρεις στην εμφάνισή τους, δηλαδή, ένας ασθενής με ένα σποραδικό σβάννωμα είναι απίθανο να αναπτύξει και άλλο. Τα σποραδικά σβαννώματα είναι μακράν ο πιο κοινός τύπος όγκου της νευρικής θήκης.

​

Θεραπεία

Η θεραπεία των σβανωμάτων της σπονδυλικής στήλης εξαρτάται από το μέγεθος, τη θέση και τα συμπτώματα του όγκου. Οι μικροί όγκοι που δεν παράγουν πίεση στους κοντινούς ιστούς σε ασθενείς χωρίς συμπτώματα μπορούν συχνά να παρακολουθηθούν με επαναληπτικές μαγνητικές τομογραφίες.

​

Για μεγαλύτερους ή συμπτωματικούς όγκους ή όγκους που παρουσιάζουν ανάπτυξη με την πάροδο του χρόνου, συνιστάται συνήθως μικροχειρουργική αφαίρεση. Στους περισσότερους ασθενείς, η πλήρης αφαίρεση αυτών των όγκων μπορεί να επιτευχθεί με ασφάλεια με τη χρήση χειρουργικού μικροσκοπίου, πολύ λεπτών εργαλείων και μιας σειράς μικροχειρουργικών τεχνικών. Σε πολλές περιπτώσεις, οι ασθενείς παρουσιάζουν βελτίωση της νευρολογικής λειτουργίας.

​

Σε ορισμένους ασθενείς με μεγάλους όγκους, μπορεί να πραγματοποιηθεί σταθεροποίηση, σπονδυλοδεσία της σπονδυλικής στήλης μετά την πλήρη αφαίρεση του όγκου.

​